Վիլյամ Սարոյան  Ես

 

Վաղո՜ւց, շա՜տ վաղուց, աշխարհում միայն մի բառ կար՝ «Ես»: Եթե մեկնումեկը ուզում էր ասել.«Բարև, ես եմ», -ուղղակի ասում էր՝ . «ԵՍ»: Եթե ուզում էր ասել. «Ինձ մի նարի՜նջ տուր», կամ՝ «Ի՜նչ գեղեցիկ ծառ է», «Ծիտիկը ծլվլում է», դարձյալ միայն մի բառ էր ասում՝ «Ես»:

Դա միակ բառն էր աշխարհում:

Մարդկանց մի մասը ուղղակի գոռում էր այդ բառը, մյուսները՝ շշուկով էին ասում, մի քանիսը՝ լացով, ոմանք էլ՝ ծիծաղելով: Չէ՞ որ դա մարդկանց միակ բառն էր: Իսկ կենդանիները…

Շունն ասում էր.

«Հա՜ֆ-հա՜ֆ-հա՜ֆ,

Իսկույն այգի ինձ տարեք, խոտերի մեջ բաց թողեք»:

Կատուն ասում էր.

-Մյա՜ու-մյա՜ու,

Ես ձեր քնքուշ թագուհին եմ,

Ձեր բոլորի սիրելին եմ»:

Կովն ասում էր.

«Մու-ո՜ւ-ո՜ւ-ո՜ւ…

Ես կով եմ, իսկ դո՞ւ-ո՞ւ-ո՞ւ…»:

Մտրուկն ասում էր. «Ի-հի՜-հի՜-հի՜-հի՜,

Սա իմ մայրկն է, սա էլ՝ հայրիկը»:

Խոզն ասում էր.

-Մի բլիթ տվեք դդումով,

Որ ես դառնամ կլոր-կլոր,

Բայց ինչքան էլ կլորանամ, թռչող փուչիկ չեմ դառնա:

Թրթուրն ասում էր․

-Ես փափուկ եմ։

Թիթեռն ասում էր․

-Կարևոր չէ, թե ի՛նչ եմ եղել առաջ,

Դուք տեսեք, թե ի՛նչ եմ հիմա՜․․․

Տեսեք՝ ինչպես եմ թռվռում

Արևի տակ և ստվերում։

Իսկ ձկնիկը շշուկով էր խոսում.

-Կամա՛ց շարժվեք, մի՛ աղմկեք, սո՛՜ւս…

Իմ բալիկից նամակի եմ սպասում:

Ամենքը աշխարհում ինչ-որ բան էին ասում.

Սպիտակ վարդն ասում էր կարմիր վարդին.

-Ողջո՜ւյն, կարմիր գլխարկ:

Լապտերասյունն ասում էր․

-Ես շատ եմ երկա՜ր, երկա՜ր,

Ոտքս հողի մեջ է, գլուխս՝ երկնքում։

Գնացքն ասում էր․

Հելլո՜, ես գնուեմ Բուֆալո։

Միայն մարդիկ էին անվերջ-անդադար կրկնում «ԵՍ» բառը: Երբ բոլորը միասին ասում էին այդ բառը, ստացվում էր՝ ե՜ս-ե՜ս-ե՜ս-ե՜ս:

Մի օր էլ մարդկանց գլուխն սկսեց ցավել անընդհատ ես-ես-ես-ես ասելուց ու լսելուց: Գլխացավից ու ձանձրույթից ազատվելու համար նրանք շատ էին ուզում մի նոր բառ հնարել:

Վերջապես մի մարդ, որի գլուխը ամենից շատ էր ցավում «Ես» ասելուց, գտավ այդ նոր բառը:

Կեսգիշերին արթնանալով, նա նչքան ուժ ուներ գոռաց՝ «ՈՉ»: Հաջորդ առավոտ աշխարհում արդեն մի նոր բառ կար՝ «ՈՉ»:

Այդ օրվանից գլխացավով տառապող մարդիկ ես-ես-ես-ես-ես ասող մարդկանց հանդիպելիս գոռում էին՝ ո՜չ-ո՜չ-ո՜չ-ո՜չ-ո՜չ:

Սկզբում թվում էր, թե նոր բառը կոպիտ է և տհաճ, շատերը չէին էլ ուզում լսել: Բայց հետո կամացկամաց դադարում էին եսեսեսես ասելուց և փորձում էին մի քիչ մտածել... Ու շուտով բոլորն էլ արդեն գիտեին «ոչ» բառը և նույնիսկ հաճույքով կրկնում էին:

Իսկապես որ դա լավ բառ էր:

«Ոչ» ասելիս գլուխը իրեն կլոր էր զգում, մի բան, որ չափազանց կարևոր էր գլխի համար: Եվ հետո, այդ բառը ստիպում էր, որ գլուխն իրեն մեծ զգա, իսկ դա գլխի համար ավելի լավ չափ է, քան՝ փոքրը:

Այժմ աշխարհում ասելու և լսելու համար արդեն երկու բառ կար:

Է՜հ, եթե կա երկու բառ, ինչո՞ւ չլինի երրորդը: Ու եթե կա երեք բառ, ինչո՞ւ չլինի չորրորդը: Իսկ եթե կա չորս բառ, ապա ի՞նչն է խանգարում, որ լինեն շա՜տ ու շա՜տ նոր բառեր:

Եվ եթե կա «ես»-ը,

Ինչո՞ւ չլինի «դու»-ն,

Եթե կա «ոչ»-ը,

Ինչո՞ւ չլինի «այո»-ն,

Եթե կարող է լինել «տաք»-ը,

Ինչո՞ւ չլինի «սառ»-ը,

Կոշտն ու փափուկը, մոտիկն ու հեռուն,

Թացն ու չորը, բարձր ու ցածրը,

Ճիշտն ու սխալը, թարսն ու շիտակը,0

Լույսն ու խավարը, սևն ու սպիտակը:

Այսպես, մարդիկ սկսեցին իրար հետ խոսել, հարցեր տալ ու պատասխանել: Ու մտածել, թե ինչ բան է այս աշխարհը:

Եվ մինչև հիմա էլ փնտրում են այդ հարցի  պատասխանը:

Առաջադրանքներ

  1. Կարդա՛ հեքիաթը և դո՛ւրս գրիր հականիշ բառազույգերը:Կոշտն ու փափուկը, մոտիկն ու հեռուն,Թացն ու չորը, բարձր ու ցածրը,Ճիշտն ու սխալը, թարսն ու շիտակը,0

    Լույսն ու խավարը, սևն ու սպիտակը:

    Ոչ ու այո, տաք ու սառը։

  2. Ո՞ր բառն է աշխարհի ամենակարևոր բառը.  ինչո՞ւ ես այդպես կարծում: չափ, որովհետև ամբողջը չափի մեջ է լավ։
  3. Ինչո՞ւ էր նոր բառը սկզբում կոպիտ ու տհաճ թվում։           Անսովոր էր 
  4. Քո կարծիքով աշխարհում առաջինը ո՞ր բառերն են եղել:               Իմ կարծիքով մայրիկ։
  5. Ինչպիսի՞ն էին << ես>> բառը շշուկով կամ լացով արտասանող մարդիկ։ Բնութագրի’ր նրանց։ նրանք տարօրինակ էին։
  6. Գրի’ր այն հարցերը,  որոնք կուզեիր ուղղել ուսուցիչներիդ կամ մեծահասակներին: Երջանիկ եք
  7. Ե՞րբ  մարդիկ սկսեցին իրար հետ խոսել, մտածել ու հարցեր տալ: մարդիկ սկսեցին իրար հետ խոսել և հարցեր երբ որ արաջանալ նոր բառեր
  8. Ի՞նչ բան է այս աշխարհը․ շա   րադրի՛ր մտքերդ այս հարցի շուրջ։ Աշխարհը մի մեծ, կլոր, հիանալի վայր է, որտեղ մենք ապրում ենք։ Աշխարհը այն հեքիաթային վայրերից է, որի շուրջ հարցերը երբեք չէն սպառվում։

Համաչափություն

Համաչափություն

 

Նայիր այս պատկերներին:

 

 

Պատկերները միանգամայն տարբեր են իրարից, և հնարավոր չէ դրանք շփոթել միմյանց հետ: Սակայն նրանք բոլորն ունեն մի կարևոր հատկություն. այս պատկերները համաչափ են:

 

Լավ պատկերացնելու համար համաչափության հատկությունը, նայիր այս պատկերներին, որոնք համաչափ չեն:

 

 

Պատկերի համաչափությունը նշանակում է, որ գոյություն ունի մի ուղիղ (այն կոչվում է պատկերի համաչափության առանցք), որը պատկերը բաժանում է միանման տեսք ունեցող երկու մասերևի՝ ձախ և աջ: Դրանք միանման են այն առումով, որ եթե ուղղի երկայնքով ծալել թուղթը, որի վրա նկարված է պատկերը, ապա ձախ և աջ մասերը կհամընկնեն:

Երկու պատկերներ կոչվում են որևէ ուղղի նկատմամբ համաչափ, եթե նրանցից յուրաքանչյուրը կազմված է մյուսի կետերին համաչափ կետերից:

Ասում են, որ պատկերը օժտված է առանցքային համաչափությամբ, եթե գոյություն ունի այնպիսի ուղիղ, որը պատկերը բաժանում է այդ ուղղի նկատմամբ երկու համաչափ մասերի:

Համաչափ պատկերները հաճախ հանդիպում են իրական կյանքում՝

 

 

և բնության մեջ՝

 

Դասարանական աշխատանք

1․Նկարված հետևյալ կետերից ո՞րն է a ուղղի նկատմամբ համաչափ A կետին:

  

 

ա) B

բ) C

գ) K

դ) M

 

Այս պատկերը համաչափ է վարդագույն գծի նկատմամբ:

 

Գտիր տրված կետերին համաչափ կետերը:

 

F կետին համաչափ կետը` T

 

A կետին համաչափ կետը` K

D կետին համաչափ կետը՝ N

C կետին համաչափ կետը՝ M

3․ Արդյո՞ք տրված պատկերը համաչափ է գծված առանցքի նկատմամբ:

 

 

Ընտրիր «այո» կամ «ոչ»:

ա) ոչ

բ) այո

4․ Ընտրիր համաչափության առանցք ունեցող նկարը:

ա) առաջին նկարը

բ) երկրորդ նկարը

գ) երկուսն էլ

դ) ոչ մեկը

  1. Ուշադիր նայիր այս պատկերին:
  2. Արդյո՞ք տրված պատկերն ունի համաչափության առանցքներ:
  • Ոչ
  • Այո
  1. Եթե այո, ապա թվերով գրիր, թե քանի՞սը:

Պատասխան՝   0

  1. Թվային առանցքի վրա նշված է O կետը, որի կոորդինատը 5 -ն է: O կետով տարված է առանցքին ուղղահայաց հատված, որի աջ կողմում վերցված է BL հատվածը՝ 6 և 7 ծայրակետերով:

 

                                                                            

Որոշիր O կետով տարված հատվածի նկատմամբ BL հատվածին համաչափ VG հատվածի ծայրակետերի կոորդինատները:  

V կետի կոորդինատը՝ 7 

G կետի կոորդինատը՝  6

 

Русский язык

К словам левого столбика подберите близкие по смыслу слова правого
столбика. Напишите их парами.

алфавит -азбука                                                            школьник
огонь -пламя                                                                    создание
ученик -школьник                                                           азбука
древний-старинный                                                        рисунок
картинка-рисунок                                                           пламя
изобретение-создание                                                   алый
красный-алый                                                          старинный
Дополните пословицы антонимами выделенных слов.

1 . Знай больше, говори меньше . 2. Ученье – свет, а неученье – тьма. 3. Встречают
по одёжке – провожают по уму. 4. Умный не всегда развяжет, что глупый завяжет. 5. Кто
хочет много знать, тому надо мало спать.

Спишите текст, вставляя пропущенные гласные. Найдите в тексте слова
с буквами, которые не обозначают звуков. Правильно произнесите их.

В далёкие времена бумаги не было. Вначале появились глиняные таблички.
Потом стали писать на металле. На востоке бумагу заменяла слоновая кость.
Для письма использовали кожу животных – пергамент (մագաղաթ). Таких книг
сохранилось много. В Древней Руси писали на берёзовой коре – берёсте.

Գործնական քերականություն

Հետևյալ բառերից վերջածանցների օգնությամբ կազմիր նվազական-փաղաքշական նշանակությամբ գոյականներ:
Պատանի-պատանյակ, որբ-որբուկ, աթոռ-աթոռակ, մարդ-մարդուկ, որդի-որդյակ, մուկ-մկնիկ, էշ-իշուկ, հորթ-հորթուկ, ծեր-ծերուկ, կղզի-կղզյակ, գիրք-գրքույկ, գունդ-գնդիկ, աղավնի-աղավնյակ-, թիթեռ-թիթեռնիկ, հատոր-հատորյակ, ձուկ-ձկնիկ, աղջիկ-աղջնակ, առու-առվակ, դուռ-դռնակ, հոգի-հոգյակ, հյուղ-հյուղակ, արտույտ-արտուտիկ, ծով-ծովակ:

Շնիկ, շորիկ, գառնուկ, ուլիկ, լոշիկ
2. Բառաշարքում առանձնացրու այն հասարակ անունները, որոնք գործածվում են նաև իբրև հատուկ անուններ: Շարունակիր շարքը:
Նվագավար, կորյուն, կռունկ, զինվոր, ռազմիկ, ամպրոպ, ավետիս, մարտիկ, ձնծաղիկ, շանթ, երամակ, ծաղիկ, աղջամուղջ, նարգիզ, ակն, գալուստ, գոհար, զանգակ, վարդ, բուրաստան, գավառ, գրիչ, համբարձում, այգեստան, գավիթ, կապան, արշալույս, նվեր, հյուսն, քոթոթ, վարպետ:

հասմիկ, մանուշակ, նունուֆար, արեևիկ, արջի, աստղիկ
3.Ածանցման միջոցով կազմիր որևէ տեղացի, երկրացի անվանող գոյականներ:
Մուշ-մշեցի, Իտալիա-իտալացի, Հայաստան-հայաստանցի, Արցախ-արցախցի, Իսպանիա-իսպանացի, Բելգիա-բելգիացի, Նյու Յորք-ամերիկացի, Էջմիածին-էջմիածինցի, Անի-անեցի, Մեղրի-մեղրեցի, Իրան-իրանացի, Բյուզանդիա-բյուզանդացի, Սյունիք-սյունեցի, Նոր Նախիջևան-նոր նախիջևանցի, Տավուշ-տավուշցի,  Եգիպտոս-եգիպտացի, Գյումրի-գյումրեցի, Ջավախք-ջավախքեցի:

Именительный падеж

  1. Ответьте на вопросы отрицательно.

Это книга? Нет, это не книга.

Это журнал? Нет, это не журнал.

Это стул?  Нет, это не стул.

Это дверь? Нет, это не дверь.

Это доска?  Нет это не доска.

Это школа? Нет, это не школа.

Это студент?  Нет, это не студент.

Это преподаватель? Нет, это не преподаватель.

2.Образец: Это ручка? (карандаш)/ Нет, это не ручка, это карандаш.

1. Это студент? (студентка) Нет, это не студент, это студентка.

2. Это тетрадь? (книга) Нет, это не тетрадь, это книга.

3. Это газета? (журнал) Нет, это не газета, это журнал.

4. Это стол? (стул) Нет, это не стол, это стул.

5. Это окно? (дверь) Нет, это не окно, это дверь.

6. Это ваза? (лампа) Нет, это не ваза, это лампа.

7. Это шкаф? (стол) Нет, это не шкаф, это стол.

8.Это преподаватель? (студент) Нет, это не преподаватель, это студент.

3.Образец: Я … текст.

Я читаю текст.

1. Ты читаю роман.

2. Мы читаем текст.

3. Они смотрят журнал.

4.Он пишет письмо.

5. Вы смотрите упражнение.

6. Я рассказываю рассказ.

7. Мы сделали предложение.

8. Вы читали правило.

9. Она отправляет письмо.

4.Образец: … читаем текст. -Мы

читаем текст.

1. Мы читаем роман.

2. Они читают журнал.

3. Вы читаете текст.

4. Ты читаешь письмо.

5. Он читает рассказ.

6. Они читают упражнения.

7. Она читает предложение.

8. Я читаю правило.

5. Вставьте глагол повторять

Образец: Он … урок. -Он повторяет урок.

Мы повторяем правило.

Я повторяю текст.

Он повторяет слово.

Она повторяет  глагол.

Вы повторяете предложение.

Они повторяют урок.

Студент повторяет упражнение.

Студентка повторяет вопрос.

Студенты повторяют ответы.

6. Образец: Я читаю письмо.

Мы читаем письмо.

Ты читаешь письмо.

Вы читаете письмо.

Он читает письмо.

Они читают письмо.

1. Я повторяю текст.

2. Я знаю правило.

3. Я понимаю предложение.

4. Я слушаю радио.

5. Я отвечаю урок.

6. Я изучаю русский язык.

7. Я пишу упражнение.

8. Я повторяю слово.

7. Образец: —Кто повторяет диалог? (я) —Я повторяю диалог.

1. Кто читает текст? (Анна) Анна читает текст.

2. Кто хорошо читает текст? (Павел) Павел хорошо читает.

3. Кто сейчас повторяет текст? (они) Они сейчас повторяют текст.

4. Кто знает диалог? (я) Я знаю диалог.

5. Кто хорошо знает диалог? (студент и студентка) Студент и студентка хорошо знают диалог.

8. Образец: —Когда вы завтракаете? —Я завтракаю утром

1. Когда вы обедаете?   Я обедаю днем.

2. Когда вы ужинаете? Я ужинаю вечером.

3. Когда вы завтракаете?  Я завтракаю утром.

4. Когда вы читаете газеты? Я читаю газеты по вечерам.

5. Когда Павел отдыхает? Павел отдыхает днем.

6. Когда он слушает радио? Он слушает радио по вечерам.

7. Когда он читает газеты?  Он читает газеты днем.

8. Когда он ужинает? Он ужинает вечером.

утром, днём, вечером, рано утром, поздно вечером.

9. Образец: —Что вы делаете сейчас?  (отдыхать)

—Сейчас мы отдыхаем.

1. Что вы делаете вечером? (ужинать, отдыхать, гулять) Вечером я иду гулять.

2. А что Павел делает вечером? (заниматься) Павел вечером занимается.

3. Что студенты делают сейчас? (читать текст, повторять глаголы, отвечать урок) Студенты сейчас отвечают урок.

4. Что они делают утром? (завтракать, читать газеты, слушать радио) Они утром завтракают

5. Что ты делаешь сейчас? (читать письмо) Я сейчас читаю письмо

6. Что Анна делает сейчас? (писать упражнение) Анна сейчас пишет упражнение.

7. Что они делают вечером? (ужинать, отдыхать, читать журналы) Они вечером ужинают.

Մայրը: Հովհ. Թումանյան

Մի  գարնան  իրիկուն  դռանը  նստած  զրույց  էինք  անում,  երբ  այս  դեպքը  պատահեց։  Էս  դեպքից  հետո  ես  չեմ  մոռանում  էն  գարնան  իրիկունը։

Ծիծեռնակը  բույն  էր  շինել  մեր  սրահի  օճորքում։  Ամեն  տարի  աշնանը  գնում  էր,  գարնանը  ետ  գալի,  ու  նրա  բունը  միշտ  կպած  էր  մեր  սրահի  օճորքին։

Ե՛վ  գարունն  էր  բացվում,  և՛  մեր  սրտերն  էին  բացվում,  հենց  որ  նա  իր  զվարթ  ճիչով  հայտնվում  էր  մեր  գյուղում  ու  մեր  կտուրի  տակ։

Եվ  ի՜նչ  քաղցր  էր,  երբ  առավոտները  նա  ծլվլում  էր  մեր  երդիկին  կամ  երբ  իրիկնապահերին  իր  ընկերների  հետ  շարժվում  էին  մի  երկար  ձողի  վրա  ու  «կարդում  իրիկնաժամը»։

Եվ  ահա  նորից  գարնան  հետ  վերադարձել  էր  իր  բունը։  Ձու  էր  ածել,  ճուտ  էր  հանել  ու  ամբողջ  օրը  ուրախ  ճչալով  թռչում,  կերակուր  էր  բերում  իր  ճուտերին։

Էն  իրիկունն  էլ,  որ  ասում  եմ,  եկավ,  կտցում կերակուր  բերավ  ճուտերի  համար։  Ճուտերը  ծվծվալով  բնից  դուրս  հանեցին  դեղին  կտուցները։

Էդ  ժամանակ,  ինչպես  եղավ,  նրանցից  մինը,  գուցե  ամենից  անզգուշը  կամ  ամենից  սովածը,  շտապեց,  ավելի  դուրս  ձգվեց  բնից  ու  ընկավ  ներքև։

Մայրը  ճչաց  ու  ցած  թռավ  ճուտի  ետևից։  Բայց  հենց  էդ  վայրկյանին,  որտեղից  որ  է,  դուրս  պրծավ  մեր  կատուն,  վեր  թռցրեց  փոքրիկ  ճուտը։

—  Փի՛շտ,  փի՛շտ,  —  վեր  թռանք  ամենքս,  իսկ  ծիծեռնակը  սուր  ծղրտալով  ընկավ  կատվի  ետևից՝  նրա  շուրջը  թրթռալով  կտցահարելով,  բայց  չեղավ։  Կատուն  փախավ  մտավ  ամբարի  տակը։  Եվ  այս  ամենն  այնպես  արագ  կատարվեց,  որ  անկարելի  էր  մի  բան  անել։

Ծիծեռնակը  դեռ  ծղրտալով  պտտում  էր  ամբարի  շուրջը,  իսկ  մենք՝  երեխաներս,  մի-մի  փայտ  առած  պտտում  էինք  ամբարի  տակը,  մինչև  կատուն  դուրս  եկավ  ու  փախավ  դեպի  մարագը,  դունչը  լիզելով։

Ծիծեռնակը  դատարկ  կատվին  որ  տեսավ,  մի  զիլ  ծղրտաց  ու  թռավ,  իջավ  դիմացի  ծառի  ճյուղին։  Այնտեղ  լուռ  վեր  եկավ։  Մին  էլ  տեսանք՝  հանկարծ  ցած  ընկավ  մի  քարի  կտորի  նման։  Վազեցինք,  տեսանք՝  մեռած,  ընկած  է  ծառի  տակին։

Մի  գարնան  իրիկուն  էր,  որ  այս  դեպքը  պատահեց։  Շատ  տարիներ  են  անցել,  բայց  ես  չեմ  մոռանում  այն  գարնան  իրիկունը,  երբ  ես  առաջին  անգամ  իմացա,  որ  ծիծեռնակի  մայրն  էլ  մայր  է,  ու  սիրտն  էլ  սիրտ  է,  ինչպես  մերը։

Կարդացե՛ք ստեղծագործությունը և կատարե՛ք  առաջադրանքները.

Դուրս գրիր անծանոթ բառերը և բառարանի օգնությամբ բացատրիր:

օճորք-առաստաղ

ճիչով-սուր և բարձր աղաղակ

երդիկին-Տան կտուրի մեջ թողած բացվածք

կտցում -կտցելը

կտցահարելով- կտուցով խփել

Ինքդ կազմիր հարցեր պատմվածքի վերաբերյալ:

 

Հարցեր

Ինչպիսի՞ն էր ծիծեռնակը։

Ի՞նչ հասկացավ մեր պատմվածքի հերոսը։

Մասշտաբ

Մասշտաբ

Ձեզնից շատերը երևի նկատել են, որ յուրաքանչյուր աշխարհագրական քարտեզի անկյուններից մեկում անպայման գրված է լինում «ՄԱՍՇՏԱԲ» բառը, ապա՝ 1-ի հարաբերությունը 1-ից շատ ավելի մեծ թվի։ Օրինակ՝ ՄԱՍՇՏԱԲ՝ 1 ։ 100․000

Ի՞նչ է նշանակում այդպիսի գրառումը։

Ցանկացած քարտեզ փոքրացված չափերով ներկայացնում է Երկրի մակերևույթի որևէ տեղանք։ Ընդ որում քարտեզը միշտ կազմվում է այնպես, որ նրա վրա նշված յուրաքանչյուր երկու կետերի և տեղանքում համապատասխան կետերի հեռավորությունների հարաբերությունը հաստատուն լինի։ Այդ հարաբերությունն էլ կոչվում է քարտեզի մասշտաբ։

Ասպես՝ եթե քարտեզի մասշտաբը 1 ։ 100․000 է, և նրա վրա երկու կետերի հեռավորությունը 1սմ է, ապա տեղանքում այդ կետերը կունենան 100․000սմ=1կմ հեռավորություն։

Մասշտաբ ունենում են ոչ միայն աշխարհագրական քարտեզները։ Որոշակի մասշտաբով են գծվում, օրինակ, բնակարանի կամ հողամասի հատակագիծը, մանրակի գծագիրը, շենքի նախագիծը։

Խնդրի օրինակ

Օգտագործելով քարտեզի 1 : 12․500․000 մասշտաբը, գտնենք իրական հեռավորությունը տեղանքի վրա գտնվող A և B կետերի միջև, որոնց հեռավորությունը քարտեզի վրա 7 սմ է:

 

Լուծում

 

Քարտեզի 1 սմ-ին համապատասխանում է տեղանքի 12․500․000 սմ-ը կամ որ նույնն է 125 կմ-ը: Եթե 1սմ125 կմ է, ապա 7 սմ-ը կլինի 125⋅7=875 կմ:

 

Պատասխան՝ Իրական հեռավորությունը կետերի միջև 875 կմ է:

Դասարանական աշխատանք

1 Հողակտորի հատակագծի մասշտաբը 1 ։ 5000 է։ Ինչքա՞ն կլինի հողակտորում երկու կետերի հեռավորությունը, եթե համապատասխան կետերի հեռավորությունը հատակագծում հավասար է՝

ա) 3 սմ-ի

5000:100000=1/20 1/20×3=3/20կմ

բ) 10 սմ-ի

1/20×10=1/2կմ

գ) 7 սմ-ի

1/20×7=7/20կմ

դ) 1/2 սմ-ի

1/20×1/2=1/40

ե) 2 սմ-ի

1/20×2=1/10կմ

զ) 1/5 սմ-ի

1/20×1/5=1/100կմ

2 Արաքս գետի երկարությունը 1072 կմ է։ Ի՞նչ երկարություն կունենա այդ գետի պատկերումը քարտեզի վրա, որի մասշտաբը 1 ։ 5․000․000 է։

5.000.000:100000=50

3․ Մի քարտեզի մասշտաբը 1 : 3000 է, մյուսինը՝ 1 : 170.000

Ո՞ր քարտեզի մասշտաբն է ավելի խոշոր:

ա) 1 : 3000

բ) 1 : 170000

3/100<17/10

4. Քանի՞ սմ է 1 կմ-ը։

Ասպես՝ եթե քարտեզի մասշտաբը 1 ։ 100․000 է, և նրա վրա երկու կետերի հեռավորությունը 1սմ է, ապա տեղանքում այդ կետերը կունենան 100․000սմ=1կմ հեռավորություն։

5․ Հեռավորությունը երկու գյուղերի միջև 161 կմ է: Քարտեզի վրա այդ գյ ուղերի միջև հեռավորությունը 7 սմ է:

Քարտեզի 1 սմ-ին ի՞նչ հեռավորություն է համապատասխանում տեղանքում:

161/100.000

6․ Քարտեզի մասշտաբը 1 : 600․000 է: Տեղանքում երկու քաղաքների միջև հեռավորությունը 66 կմ է:

Որոշիր այդ քաղաքների հեռավորությունը քարտեզի վրա:

600.000:100.000=6 6/66=1/11

7․ Մայրուղու երկարությունը 660 կմ է։ Ի՞նչ երկարություն կունենա այդ մայրուղու պատկերումը քարտեզի վրա, որի մասշտաբը 1 ։ 2․750․000 է։

2.750 000:100.000=275/10=55/2 55/2×660=18150

8․ Մի քարտեզի մասշտաբը 1:18000 է, իսկ երկրորդինը՝ 1:110.000

Առաջին քարտեզի վրա նշված են A և B քաղաքները, իսկ երկրորդի վրա՝ C և D

AB հատվածի երկարությունը առաջին քարտեզի վրա հավասար է CD հատվածի երկարությանը:

Իրականում ո՞ր քաղաքներն են ավելի մոտ:

ա) C և D

բ) A և B

110.000:100.000=110/100=11/10

18000:100000=9/50

11/10>9/50

Խնդիրներ մասերի վերաբերյալ

1.Մեր խոհանոցի հատակը 12մ քառ․ էր, որի 5/6 մասը սալիկապատեցինք: Քանի՞ մետր քառ․  մնաց սալիկապատելու:

(12:6)x5=10

2.Ավտոմեքենան անցավ 600կմ ճանապարհի 3/6 մասը: Ճանապարհի ո՞ր մասը մնաց անցնելու:

(600:6)x3=300

600-300=300

3.Այգում կա 70 ծառ: Դրանցից 5/6 խնձորենի է, իսկ մնացածը տանձենի: Քանի՞ տանձենի կա այգում:

(70×6):5=84

84-70=14

ՏՈԿՈՍՆԵՐԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ ԽՆԴԻՐՆԵՐ

  1. Գտեք 75-ի 40%-ը:

(75×40)/100=30

  1. Գտե՛ք թիվը, եթե հայտնի է, որ նրա 35%-ը հավասար է 42:

(*x35)/100

1) 42×100=4200

2) 4200:35=120

  1. Գիրքն ունի 250 էջ: Առաջին օրը աշակերտը կարդաց գրքի 40%-ը, երկրորդ օրը՝ մնացածի 20%-ը, երրորդ օրը՝ մնացածի 50%-ը, չորրորդ օրը՝ մնացածի 35%-ը:
  1.  Քանի՞ էջ կարդաց աշակերտը երկրորդ օրը:

(250×40)100=100

250-100=150

(150×20)/100=3000/100=30

  1.  Քանի՞ էջ կարդաց աշակերտը երրորդ օրը:

150-30=120

(120×50)/100=60

  1.  Քանի՞ էջ մնաց կարդալու երկրորդ օրից հետո:

120

  1.  Քանի՞ էջ կարդաց աշակերտը առաջին երեք օրերի ընթացքում:

190

  1. Քանի՞ էջ մնաց կարդալու չորրորդ օրից հետո:

(60×35)/100=21

60-21=39

  1. Քանի՞ էջ կարդաց աշակերտը չորրորդ օրը:

21

  1.  Առաջին և երրորդ օրերի ընթացքում գրքի ո՞ր տոկոսը կարդաց աշակերտը:

52

  1. Աշակերտը ո՞ր օրը ամենաքիչը կարդաց:

21

  1. Աշակերտը ո՞ր օրը ամենաշատը կարդաց:

100

4.Տրված են չորս թվեր 30, 75, 90, 48

  1.  Չորրորդ թիվը առաջին թվից քանի տոկոսով է փոքր:

24

  1.  Գտեք երկրորդ թվի 24%-ի և երրորդ թվի 10%-ի գումարը:

(75×24)/100=18

(90×10)/100=9

18+9=27

  1. Գտեք չորրորդ թվի 75%-ը և առաջին թվի 5/6-րդ մասի տարբերությունը:

(48×75)/100=36

(30×5)/6=25

36-25=11

Class work

The concert is on Friday night.      false

Izzie wants to go,but Kate doesn’t want to go.     false

Chuck is the singer from The Targets.           true

Chuck is one the phone with Mark.               false

Գործնական աշխատանք

Կետերի փոխարեն գրի՛ր յա, իա կամ եա: Բառարանով ստուգի՛ր՝ ճի՞շտ ես գրել

Միմիանց, քվեարկություն,  որդյակ,  յասաման,  քիմիաական,  հեքիաթային,  ոսկյա,  հրեական,  դաստիարակություն,  սենյակ,  կրիա,  Անդրեաս,  Եղիազարյան,  կյանք:
Որտեղ պետք է, կետի փոխարեն յ գրի՛ր: 

 Հայացք,  հայելի,  հոյակապ,  միացում,  ձիարշավ,  տիյեզերական,  փակեի,  կայարան,  խաբեություն,  էի,  գնայի,  բուեր, տղայի,  Մարոյի:

Կետերը փոխարինի՛ր ր կամ ռ տառով (հարկ եղած դեպքում օգտվի՛ր ուղղագրական բառարանից):

Առծիվ, առյուծ, մռմուռ, մարմար, մռմռոց, փրփրել

 

Գտիր հնչյունափոխված արմատների անհնչյունափոխ ձևերը:

Կիսատ-կես
հրեղեն-հուր
առվակ-առու
կաղնուտ-կաղնի
կուտակել-կույտ
գծագիր-գիծ
փոշեկուլ-փոշի
բուրավետ-բույր
իջնել-էջ
մամռապատ-մամուռ